Πηγές για τις σλαβικές επιδρομές στα Βαλκάνια

Πηγή 1: «Στο Ιλλυρικό και σε όλη τη Θράκη, δηλαδή από τον κόλπο του Ιονίου ( = Αδριατική) μέχρι τα προάστια του Βυζαντίου, όπου είναι η Ελλάδα και η χώρα της Χερσονήσου, Ούνοι και Σλάβοι και Άντες, έκαναν επιδρομές σχεδόν κάθε χρόνο από τότε που ανέλαβε τη ρωμαϊκή εξουσία ο Ιουστινιανός, και προξένησαν ανείπωτα κακά στους κατοίκους τους. Γιατί πιστεύω ότι σε κάθε εισβολή πάνω από διακόσιες χιλιάδες Ρωμαίοι σκοτώνονταν ή αιχμαλωτίζονταν, ώστε να υπάρχει στις χώρες αυτές αληθινή Σκυθών ερημία.»

(Προκόπιος, Ανέκδοτα, XVIII 20-1)

«Ἰλλυριούς δὲ καὶ Θρᾴκην ὅλην, εἴη δ΄ ἂν ἐκ κόλπου τοῦ Ἰονίου μέχρι ἐς τὰ Βυζαντίων προάστεια, ἐν τοῖς Ἑλλάς τε καὶ Χερρονησιωτῶν ἡ χώρα ἐστίν, Οὖννοί τε και Σκλαβηνοὶ καὶ Ἄνται σχεδόν τι ἀνὰ πᾶν καταθέοντες ἔτος, ἐξ οὗ Ἰουστινιανὸς παρέλαβε τὴν Ῥωμαίων ἀρχήν, ἀνήκεστα ἔργα εἰργάσαντο τοὺς ταύτῃ ἀνθρώπους. Πλέον γὰρ ἐν ἑκάστῃ εἰσβολῇ οἶμαι ἢ κατὰ μυριάδας εἴκοσιν εἶναι τῶν τε ἀνῃρημένων και ἠνδραποσισμένων ἐνταῦθα Ῥωμαίων, ὥστε τὴν Σκυθῶν ἐρημίαν ἀμέλει ταύτης πανταχόσε τῆς γῆς ξυμβαίνειν εἶναι.»

Πηγή 2: Mια άλλη πηγή, το λεγόμενο «Χρονικό της Μονεμβασίας», αναφέρει ότι το έτος 587-8 οι τουρκικής καταγωγής Άβαροι (με τους οποίους οι Σλάβοι συχνά συμμαχούσαν)

«… κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια. Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο, την κατέλαβαν με πόλεμο, και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί. Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί. Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρηγίου της Καλαβρίας, οι Αργείοι στο νησί Ορόβη, και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα. […] Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι το Μαλέα, έμενε καθαρό από τους Σλάβους, επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη.»

Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς έγιναν αυτά. Σίγουρα πάντως στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 7ου αι. η Βαλκανική ξέφυγε από τον αυτοκρατορικό έλεγχο. Μόνο μερικές παραλιακές οχυρές πόλεις κατάφεραν ν΄ αντέξουν, όπως η Μεσημβρία στον Εύξεινο Πόντο, η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα και η Κόρινθος. Ο πληθυσμός των άλλων περιοχών κατέφυγε στα κοντινά νησιά, όπως έκαναν στη Μονεμβασία, ή μετανάστευσε στην Ιταλία. (C. Mango, Βυζάντιο, σελ. 36)

 Πηγή 3: «Οι πόλεμοι (του Ιουστινιανού) στη Δύση είχαν απογυμνώσει τα σύνορα του Δούναβη και παραλύσει την αμυντική δύναμη της αυτοκρατορίας απέναντι στους Πέρσες. … Ιδιαίτερη σοβαρότητα είχε η προέλαση των Σλάβων… Οι μεγάλες εκστρατείες στην Αφρική και την Ιταλία εξάντλησαν τη δύναμη που διέθετε η αυτοκρατορία για την άμυνα της Βαλκανικής.»

(G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τόμ. Α, σελ. 148)

Πηγή 4: «Η εισβολή των Σλάβων στα Βαλκάνια αποτέλεσε το σημαντικότερο εξωτερικό γεγονός της πρώτης βυζαντινής εποχής και είχε ανυπολόγιστη σημασία για την κατοπινή εξέλιξη της αυτοκρατορίας. Όλες οι άλλες βαρβαρικές επιδρομές (…) είχαν παροδικές συνέπειες. (…) Οι Σλάβοι όμως παρέμειναν μόνιμα στα Βαλκάνια. Με την εγκατάστασή τους στην περιοχή αυτή άρχισε μια διαδικασία που οδήγησε αργότερα στη σύσταση ανεξάρτητων σλαβικών κρατών μέσα στο ίδιο το βυζαντινό έδαφος. (Ostrogorsky, Ιστορία, τόμ. Α, σελ.. 148)